Opinie: Storm Acid en het belang van communicatie voor justitie
29 februari 202423.02.2024: De Acid-saga maakt opnieuw duidelijk dat communicatie in crisis is. Elke maatschappelijke gebeurtenis lokt een massa aan meningen uit die als vuurwerk door elkaar knallen, in alle richtingen. Ook bij de uitspraak rond Acid kon je er gif op innemen dat Louis gisteren niet de enige storm ging zijn. Kan je als bij de overheid of bij justitie nog de controle houden over de communicatie? Heb je een rol te spelen in het discours? Tom Bellens is overtuigd van wel.
Opiniestuk door Tom Bellens
Het was zonneklaar dat er een bestraffing ging komen van Acid. De reden is eenvoudig: er is een strafbaar feit begaan. Zelfs de trouwste Acid-fans in de rechtbank konden dit niet ontkennen. Is die straf billijk of niet? Geen idee en ook niet het onderwerp van dit betoog. Het probleem is dat ze wordt afgezet tegenover de straffen in een ander proces. In de perceptie wordt een mening uiten zwaarder bestraft dan een moord. Dat is niet correct, maar daar hoeft perceptie zich nu eenmaal niets van aan te trekken. Een rechter mag die twee processen natuurlijk niet in de balans leggen. Dat zorgt bij velen voor een gevoel van onrecht, ook al is het in essentie een overwinning van onze rechtstaat.
Pyrrusoverwinning
Maar wat is die overwinning waard? Ook al doet de rechter integer zijn job, het discours in de samenleving is er vooral een van: klassenjustitie, met geld krijg je alles gedaan, een mening uiten wordt meer bestraft dan een moord. Ik wil zeker geen extra mening op de hoop gooien, maar wat mij wel interesseert is of Vrouwe Justitia een rol te spelen heeft in het communiceren over recht, rechtspraak en bij uitbreiding algemene democratische principes zoals de scheiding der machten. Ik ben ervan overtuigd dat zij vandaag, in deze meningenmaatschappij, niet afzijdig kunnen blijven. Zij moeten ook zelf proactief werken aan meer begrip over wat zij doen en hoe zij tewerk gaan.
Activistische rechters
Justitie heeft nooit veel moeite gedaan om hun werking uit te leggen. Ze hebben dat ook lang niet moeten doen. Ze stonden lange tijd boven alle discussies. Maar de laatste jaren merk je dat ook zij worden meegezogen in de modderpoel van profilering en vaak zelfs verdachtmaking. Dat er zelfs politieke partijen zijn die letterlijk spreken over ‘activistische rechters’ is een schrikwekkende evolutie. Rechters die een eigen agenda zouden hebben, ondergraaft het hele gevoel van recht en rechtvaardigheid in de maatschappij. Het is laakbaar dat de politiek zich daaraan bezondigt.
Schuld en boete
Het zit niet in het DNA van justitie, maar ze zullen toch moeten trachten om de communicatie terug in handen te nemen. Het is belangrijk dat meer mensen weten waarom de blinddoek en de weegschaal geen populisme verdragen. Communicatie op een georganiseerde manier aanpakken kan het draagvlak rond de rechtsgang vergroten.
Anderzijds moeten ze ook beseffen dat je met communicatie ook niet alles kan bepalen. Weerstand zal er altijd zijn, je bent tenslotte maar één bel van de beiaard. Met zelfs een gering historisch besef, weet je dat schuld en boete altijd belangrijke twistappels zijn geweest. In gelijk welke periode in de geschiedenis vinden sommige mensen straffen te mild en anderen te streng. Je kan niet verwachten dat communicatie dit kan oplossen. Dat is echter geen reden om afzijdig te blijven.
Met communicatie te organiseren en zelf in handen te nemen kan je het draagvlak vergroten en het vertrouwen herstellen bij een groter deel van de bevolking. Enkel zo kan je als instituut je plaats boven het spervuur aan meningen vrijwaren en versterken.