Na de aanslagen eind november in Parijs, had de Franse overheid voor meerdere maanden de noodtoestand uitgeroepen. Het land was echter niet aan zijn eerste maatregel toe. Reeds in januari 2015 werd het Vigipirate-plan (Frans systeem dat terroristische daden moet voorkomen en bestrijden) afgekondigd als gevolg van een reeks terroristische aanslagen in Parijs.Hoewel dit plan voor verhoogde waakzaamheid op publieke plaatsen een bindend karakter heeft, gaat de afgekondigde noodtoestand in november van vorig jaar nog een stap verder, vermits de autoriteiten hierdoor verbodsmaatregelen kunnen toepassen op het vlak van de organisatie van evenementen.

Philippe Tireloque, raadgever bij het kabinet van de politieprefect van Parijs, legt de details van deze regeling opnieuw uit:“Voor ons, politiemensen, is de noodtoestand voornamelijk een juridische procedure voor crisisbeheer die ons bijzondere middelen verschaft om deze crisis het hoofd te bieden.De Franse grondwet voorziet namelijk drie niveaus inzake crisisbeheer:de staat van beleg, artikel 16 van de Franse grondwet (dat de volledige macht bij de president legt, n.v.d.r.) et de noodtoestand, waarbij deze laatste de minst beperkende van de drie is.Dit stelsel verhoogt echter de bevoegdheden van de burgerlijke autoriteiten en verschaft hen verbodsbevoegdheden die betrekking kunnen hebben op de organisatie van evenementen of samenkomsten op publieke plaatsen.”

De afkondiging van de noodtoestand in november heeft de relaties tussen organisatoren, opdrachtgevers en overheid rechtstreeks beïnvloed.Op een positieve manier…

“Vanaf het ogenblik dat we een evenement op de openbare weg organiseren, hebben we uiteraard contact met de politiediensten”, vervolgt Philippe Tireloque.“Dit contact is natuurlijk de laatste tijd verstevigd, maar zonder dat het te bindend is, vind ik.In Parijs hebben we slechts drie evenementen verboden: twee concerten en een circusspektakel, en dit in de dagen net na de aanslagen.Het klopt dat ook andere evenementen werden geannuleerd, maar die beslissingen werden over het algemeen genomen door de organisatoren zelf, als gevolg van de noodzaak om de particuliere veiligheid te versterken.Nochtans hebben we er alles aan gedaan om het 'normale leven' zo snel mogelijk te doen terugkeren, namelijk met het oog op de klimaatconferentie COP21 die half december werd georganiseerd.De dialoog tussen de partijen is er altijd geweest, maar er zijn een aantal aspecten bijgekomen, namelijk op het vlak van de evaluatie van de dreiging, want de situatie op een bepaalde dag kan de volgende dag niet meer dezelfde zijn, bijvoorbeeld.In elk geval was de verdienste van de noodtoestand dat de dialoog werd verstevigd tussen de organisatoren de politieprefectuur.”

Verzekeraars terughoudend?

Op risicovlak vormden de gebeurtenissen van november een echte ‘breuk’ in de angst voor de risico’s die verbonden waren aan evenementen.Zodanig dat de risicodekkingen van de organisatoren werden aangepast?Op deze vraag probeert Laurent Couard, directeur Special Lines vanTokio Marine Kiln, een antwoord te geven.

“De gebeurtenissen van november hebben benadrukt dat de evenementensector een fundamenteel risico inhoudt, maar ook een veel groter contextueel risico:een extern risico dat niet op één maar vele evenementen een invloed kan hebben.Voor ons, verzekeraars, was onze eerste reactie om ons tot de herverzekeraars te richten om de capaciteiten te onderzoeken die ze ons konden geven om beter te reageren en een opeenstapeling van risico’s beter te beheren.Onze tweede reactie was om de risico’s die de verzekeraars nemen veel nauwkeuriger te analyseren.Vandaag hebben de verzekeraars hun polisacceptatie aangepast, zodat ze de risico’s kunnen blijven verzekeren die verbonden zijn aan de evenementen, wetende dat ze de risico’s niet meer kunnen verzekeren zoals ze vroeger deden.De dekking ‘aanslag’ dekt nog altijd de plaats van een evenement, met een eventuele uitbreiding naar de omgeving.In dit kader raad ik verzekeringnemers aan om de reikwijdte van de dekking te controleren ten opzichte van de plaats van het evenement.”

Blijft het evenement dus verzekerbaar of wordt deze kost te groot?

“Het grote probleem waarmee we te maken krijgen, is het besef van de dreiging,” gaat Laurent Couard verder.“Laten we als voorbeeld het annuleringsrisico van een evenement nemen als gevolg van een aanslagdreiging.Vandaag is het risico op aanslagen in Frankrijk van nu af aan aanwezig.Vermits de dreiging aanwezig is, kan ze dus niet meer worden verzekerd.Wat we nog wel kunnen doen, is de risico’s geval per geval analyseren.We blijven hoe dan ook samenwerken met herverzekeraars om andere annuleringen in de toekomst te kunnen blijven financieren, ondanks een aanwezige dreiging en risico.”

En wat als een klant annuleert?

“Het principe van verzekeringen berust op het risico en de gebeurtenis buiten de wil van de verzekerde om.Indien de verzekerde beslist om zijn evenement eenzijdig te annuleren, zonder ertoe te worden verplicht door de autoriteiten, kan er niets worden gegarandeerd,” besluit Laurent Couard.“Als de organisator daarentegen verzekerd is tegen de intrekking van een toelating of als hij te maken krijgt met een dreigende aanslag waarvoor hij verzekerd is, zal zijn polis dit dekken.Dit is eveneens het geval indien de organisator een rechtstreekse externe dreiging ontvangt.Een voorbeeld hiervan is een organisator van modedefilés die een persoonlijke dreigbrief ontvangt…”

Veiligheid en verantwoordelijkheden

Jean-Luc Lemarchand, bestuursvoorzitter van Stand Up, een bedrijf gespecialiseerd in veiligheid op evenementen, komt terug op de wijzigingen die werden aangebracht in het beleid inzake de veiligheid op evenementen.Een langverwachte opmerking op enkele maanden van het Europees Kampioenschap van 2016…

“In onze sector maken we een onderscheid tussen verschillende soorten beroepen binnen de evenementenwereld, gaande van 4 voor beurzen tot 8 voor stadions:van de controleur die de tickets van de toeschouwers controleert, over het extra personeel voor het grasveld en protocol, tot visuele beoordeling en fouillering.Vandaag is er zeer veel vraag naar veiligheidspersoneel, terwijl het aantal veiligheidsagenten zeer beperkt is.In Frankrijk zijn er 170 000 veiligheidsagenten, maar er zijn er 30 tot 50 000 te weinig, vooral in de regio Île de France.Ook ons bedrijf ondervindt de gevolgen hiervan op verschillende niveaus, voornamelijk wat betreft de controle van ons personeel.Zo hebben we in de regio Île de France aan onze leidinggevenden gevraagd om de identiteit van onze agenten opnieuw te controleren, in samenwerking met de overheid, en onze aanwervingsprocedures strenger te maken.”

Sinds 1995 moeten de organisatoren, en niet de ordediensten, de veiligheid op evenementen op zich nemen, “en het dus duidelijk is dat veiligheid in de budgettering moet worden opgenomen,” benadrukt Philippe Tireloque.“De veiligheid moet niet enkel in de budgettering, maar ook in de denkwijzen worden opgenomen.”Des te meer daar “de verantwoordelijkheid van de organisator op juridisch vlak verschuift,” stelt Meester Jean-François Vilote vervolgens.“Veiligheid was traditioneel een inspanningsverplichting in de ogen van de Franse doctrine en rechtspraak,maar het wordt meer en meer een resultaatsverplichting.”

Ongerustheid in Parijs?

Renaud Hamaide, algemeen directeur van Exposium, een van de grote beursorganisatoren in Frankrijk, heeft eveneens de gevolgen van de aanslagen van november gevoeld, meer bepaald in de houding van de standhouders en bezoekers van zijn beurzen.

“De gevolgen van 13 november hebben zeer zwaar doorgewogen op Parijs, maar minder op de provincie.We hebben direct vastgesteld dat een zeker aantal mensen bang is voor Parijs, niet enkel buitenlanders, maar ook mensen uit de provincie.Op het vlak van evenementen heeft deze situatie zich vertaald in een lager aantal bezoekers in Parijs en evenveel bezoekers in de provincie, en in verplaatsingen van evenementen naar de provincie ten nadele van de hoofdstad.”

Maar er blijven beurzen worden georganiseerd… met andere veiligheidsvoorzieningen?

“We hebben ons uiteraard gebaseerd op de gebeurtenissen van november om een aantal elementen te herzien,” gaat Renaud Hamaide verder, “voornamelijk om te vermijden dat er grote groepen zouden ontstaan tussen de openbare weg en de ticketbalies.Daarnaast hebben we advies gevraagd aan de plaatselijke prefecturen om alle genomen of nog te nemen veiligheidsmaatregelen op orde te stellen, en ik moet zeggen dat het zeer goede adviezen waren.Het is bovendien een dialoog die wordt verdergezet in het belang van iedereen.Het moet echter gezegd worden dat er op sommige beurzen exposanten waren in de aanwezigheid van gerechtsdeurwaarders om er zeker van te zijn dat alle veiligheidsmaatregelen waren getroffen.”

Symbolische, afschrikwekkende of doeltreffende maatregelen?

Thierry Reboul, bestuursvoorzitter van eventbureau Ubi Bene, vraagt zich af of de versterking van de veiligheidsmaatregelen op openbare plaatsen niet eerder een symbolisch dan doeltreffend effect heeft:“Waarom twee personen in plaats van één… tenzij om eerder met twee iemand te kunnen achtervolgen dan alleen?”

Een twijfel die Philippe Tireloque snel van tafel veegt:“We hebben toezichthouders nodig op het terrein, en we moeten hun aantal uitbreiden.Al was het maar om de informatie van een abnormale situatie door te geven en er zo snel mogelijk op te reageren.Het kan zijn dat een bewakingscamera defect is, dat sommige plaatsen onvoldoende beschermd zijn, enz. Er hoeven geen ontelbare toezichthouders aanwezig te zijn, maar ze moeten voldoende opgeleid zijn om onmiddellijk een probleem te detecteren, erop te reageren of dit zo snel mogelijk te melden.Dit verklaart de verhoogde aanwezigheid van politiemensen en soldaten in sommige steden.”

Arnaud Peyroles, CEO van communicatiebureau Idéactif, ontkent het incidentgevoelige karakter van evenementen:“Een evenement vormt geen gevaar.Wat vandaag wel gevaarlijk is, is in Frankrijk wonen.Alles wat in 2015 is gebeurd, bewijst dit:je hoeft niet aan een evenement deel te nemen om in gevaar te zijn.Je kan ook aan het werk zijn, nadenken, je mening uiten, of je inkopen doen.In mijn 15-jarige carrière in de evenementensector heb ik ontmijningsdiensten zien voorbijkomen op mijn sites en sluipschutters gezien op daken, dit alles in perfect overleg met de autoriteiten.Ik ben er dus van overtuigd dat we meer in veiligheid zijn op een grootschalig evenement dan wanneer we soms op straat wandelen.”

En hoe zit het met de adverteerders?

Bedrijven en adverteerders dragen natuurlijk de gevolgen van de gebeurtenissen van november, en hun reacties waren vrij gelijklopend.Er werden even snel evenementen afgelast als opnieuw toegelaten.

Frédéric Bedin, bestuursvoorzitter van Hopscotch Global PR Group:“De eerste twee dagen werden de meeste evenementen geannuleerd, wat een gezonde reactie was.Sommige evenementen, vooral de feestelijke, werden met spoed geannuleerd, terwijl andere – de bedrijfsevents – wel doorgingen.De week na de aanslagen hebben we al onze klanten samengebracht voor wie we evenementen moesten organiseren en we hebben alles op tafel gelegd.Gaan we het laten doorgaan of niet?En wat gingen het personeel, de journalisten en de klanten in beide gevallen denken?Anderzijds zou een massale annulering van evenementen de terroristen hebben doen winnen.Zo goed als iedereen ging snel akkoord om de evenementen te laten doorgaan.Vandaag worden er opnieuw evenementen georganiseerd, maar niet altijd onder dezelfde vorm.We stellen vast dat er minder grootschalige evenementen in openlucht zijn.Seminaries en corporate events herleven zoals vroeger, maar nemen soms een andere vorm aan, zoals een vergadering met 200 deelnemers die via internet wordt uitgezonden.Sommige vormen zijn dus aangepast, maar er blijft het probleem van de evenementen uit het buitenland, die worden verplaatst van Frankrijk naar andere landen.In dat opzicht kunnen we tevreden zijn dat we de klimaatconferentie COP21 hebben laten doorgaan, want daar heeft Frankrijk getoond dat het bekwaam was om een wereldevent te organiseren in perfecte veiligheidsomstandigheden.”

In het publiek begint een directeur van een agentschap over zijn ervaring:“De gebeurtenissen van november hebben een ernstig debat teweeggebracht onder de bedrijven over de manier waarop het personeel of de managers bij elkaar worden gebracht.Het is een echte verantwoordelijkheid voor hen om1000 of 1500 mensen bijeen te brengen… en wat als er iets gebeurt?Het is daarom niet het evenement dat gevaarlijk is, maar wat als?Daarom zijn de annuleringen en opschortingen de dagen na de aanslagen zeer begrijpelijk.Vandaag stellen we vast dat grote groepen hun evenementen liever in hun eigen gebouwen organiseren.Een andere tendens, die vooral betrekking heeft op bedrijven die verspreid over het land filialen hebben, is dat grootse nationale evenementen worden vermeden ten gunste van een aantal lokale, kleinschaligere evenementen.Dit alles doet ons uiteraard nadenken over de evolutie van de evenementvormen, en sommige bedrijven hebben er al voordelen in gevonden die ze eerst niet hadden.En een derde opmerking is datde annuleringen en opschortingen eerder veroorzaakt werden door de ongerustheid van de Parijzenaren dan door het bestaan zelf van het evenement.”

Voor Julien Carette, bestuursvoorzitter van het agentschap Havas Event, zouden de gebeurtenissen van november en hun psychologische gevolgen geen impact mogen hebben op evenementen.“Onze beroepen houden een zeker vermogen in om mensen te zien en te ontmoeten”, legt hij uit.“En het feit dat we elkaar ontmoeten houdt levendige gesprekken in, wat veel moeilijker te bereiken is met virtuele middelen.”

Op deze digitale inbreng op evenementen reageert Frédéric Bedin, door te verklaren dat "we ons vandaag de vraag kunnen stellen over de relevantie van de organisatie van 10 evenementen van 100 personen in plaats van één enkel evenement van 1000 personen, maar het zou kunnen dat we terugvallen op dit laatste soort evenement, dat een massa-effect teweegbrengt.En grootschalige evenementen blijven toch bestaan, want evenementen staan op het internet.Als we geen evenementen meer organiseren, dan zal er niets meer op het internet staan.En als we de grote evenementen bekijken, waarin alle media zijn geïnteresseerd, dan zien we dat het bijvoorbeeld minder gevaarlijk was om in het Stade de France te zijn dan iets te eten op een terrasje.”

Evolutie van massa-evenementen

Stéphane Fievet, artistiek raadgever en verantwoordelijk voor grote evenementen op het stadhuis van Parijs, heeft de schokgolf meegemaakt, maar stelt vast dat zijn stad zich snel hersteld heeft:“In Parijs worden 2000 evenementen op openbare plaatsen georganiseerd, waarvan 500 met een commercieel karakter.Al deze evenementen baren de stad grote zorgen op het vlak van beheer en het leven in de stad.In de periode na de aanslagen van november was er de klimaatconferentie COP21, met strikte richtlijnen en drastische veiligheidsvoorzieningen.Dit betekent niet dat we pas bezorgd werden over de veiligheid na de aanslagen.De maatregelen die werden genomen in het kader van de COP21 verschilden niet echt van de vorige, maar ze werden strikter toegepast.We leven dus niet in een sfeer van angst, maar in een van verhoogde waakzaamheid.Wat ik hier duidelijk wil maken, is dat veiligheid een verantwoordelijkheid is die iedereen aangaat, en dat die verantwoordelijkheid met anderen moet worden gedeeld.Eind 2014 waren er 600 000 feestvierders op de Champs-Elysées om Nieuwjaar te vieren.Voor dit soort van evenement was er uiteraard sprake van een sterke veiligheidsdialoog tussen de stad en de prefectuur.Na de tragische gebeurtenissen van november vorig jaar, hebben we ons natuurlijk afgevraagd of we deze feestelijkheden zouden laten doorgaan.Voor het stadsbestuur van Parijs was het echter cruciaal om niet toe te geven aan de dreiging, maar te tonen dat Parijs er opnieuw staat.Er is wel een verhoogde waakzaamheid, alsook de wil om ieders veiligheid te garanderen.Om af te sluiten, wil ik nog even zeggen dat er eind vorig jaar veel evenementen werden geannuleerd, maar eerder omwille van psychologische redenen dan veiligheidsredenen.We hadden natuurlijk het recht om ons af te vragen of we wel feestelijke evenementen zouden organiseren, terwijl Frankrijk nog in de rouw was.Maar vandaag, in januari, stellen we 25% meer aanvragen vast om evenementen op openbare plaatsen te organiseren.”

Juridische aansprakelijkheid van de organisatoren

Nadat Denis Biard, covoorzitter van LÉVÉNEMENT, het duidelijke feit had benadrukt dat de veiligheid op bedrijfsevenementen duidelijk minder complex is dan die op grootschalige publieksevents, maar ook van het sociale karakter van massa-evenementen en de vooruitzichten van het Europees Kampioenschap van 2016, heeft hij het debat met drie opmerkingen afgesloten:“Als we terugkeren naar het verleden, dan zien we dat ons beroep vaak onder druk stond.We hebben de economische crisis meegemaakt, maar ook de financiële crisis en nog een aantal andere, en er werd ons gezegd dat ze ons niet meer zouden nodig hebben voordat we opnieuw zouden rechtstaan.We hebben onlangs gezien dat evenementen die in de eerste dagen na de aanslagen werden geannuleerd, toch doorgingen omwille van sociale contacten in bedrijven en de uitoefening van handelsactiviteiten, waardoor we hebben ondervonden dat we een belangrijk beroep uitoefenden.In het begin hebben we evenementen geannuleerd om de mensen te beschermen.Nochtans tonen al de getuigenissen die we vanavond hebben gehoord aan dat er meer en meer vraag is naar evenementen.We zijn fier dat ondanks dat onze sector crisissen heeft meegemaakt, er toch vraag blijft naar evenementen (…).Ons beroep zal meer en meer de samenleving van morgen uitmaken, en deze tendens wordt bevestigd door een aantal actoren, op openbaar en privévlak, die er niet speciaal belang bij hebben om dit te doen.Omdat ons beroep simpelweg waarde creëert…”